کد مطلب:312367 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:215
در گفتار امام محمد باقر
گروهی از راویان اخبار در حضور امام باقر (ع) از شهادت امام حسین (ع) سخن می راندند، امام باقر (ع) در ادامه ی كلام آن ها فرمود:
قتلوا سبعة عشر انسانا كلهم ارتكض فی بطن فاطمة یعنی بنت اسد ام علی علیه السلام [1] .
هفده انسان را كشتند كه همگی از بطن فاطمه بنت اسد، مادر علی (ع) برآمده بودند.
در روایات از هفده یاور حسین (ع) از خاندان ابی طالب (ع) كه در كنار ابا عبدالله (ع) به شهادت رسیدند، با تعابیر گوناگونی یاد شده است كه به چند نمونه ی آن اشاره می كنیم:
1- پیر سالخورده ای از دوستان اهل بیت (ع) كه پا به صدمین سال زندگی نهاده و عمر خود را در محبت خاندان پیامبر (ص) گذرانده بود، به حضور امام صادق (ع) رسید. آن گاه با چشمی گریان، نگرانی خود را از آینده ی خویش واگو كرد. امام راستین شیعیان با بیان روایت مشهور رسول خدا (ص) (انی تارك فیكم الثقلین ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا: كتاب الله المنزل و عترتی اهل بیتی) او را دلگرم كرد، سپس با كلامی دیگر (تجیی ء و انت معنا یوم القیامة) نهال سبز امید را در جان او نشاند، آن گاه فرمود:
یا شیخ! ما احسبك من اهل الكوفة. قال: لا. قال: فمن أین؟ قال: من سوادها جعلت فداك. قال: این انت من قبر جدی المظلوم الحسین (ع)؟ قال: انی لقریب منه قال: كیف اتیانك له؟ قال: انی لآتیه و اكثر. قال: یا شیخ! ذاك دم یطلب الله تعالی به، ما اصیب ولد فاطمة و لا یصابون بمثل الحسین (ع) و لقد قتل فی سبعة عشر من اهل بیته نصحوا لله و صبروا فی
[ صفحه 239]
جنب الله فجزاهم الله احسن جزاء الصابرین. انه اذا كان یوم القیامة اقبل رسول الله و معه الحسین و یده علی رأسه یقطر دما فیقول: یا رب سل امتی فیم قتلوا ابنی؟ و قال (ع) كل الجزع و البكاء مكروه سوی الجزع و البكاء علی الحسین (ع) [2] .
ای پیر! گمان نمی كنم از مردمان كوفه باشی. پیرمرد گفت: نه. حضرت فرمود: پس از كجایی؟ مرد گفت: از اطراف كوفه، فدایت شوم. حضرت فرمود: چه قدر با قبر جد مظلومم حسین (ع) فاصله داری؟ مرد گفت: من به آن جا نزدیكم. حضرت فرمود: چه قدر به آن جا می روی؟ مرد گفت: می روم؛ آن هم بسیار. حضرت فرمود: ای شیخ! خون حسین، خونی است كه خدا مطالبه می كند. فرزندان فاطمه به مثل مصیبت او نه مبتلا شده اند و نه خواهند شد. او با هفده تن از خاندانش به شهادت رسید. آنان در راه خدا به اصلاح و نصیحت پرداختند و بردباری ورزیدند. خداوند بهترین پاداش صابران را به آنان عطا فرماید. وقتی روز قیامت فرا برسد، پیامبر خدا به همراه حسین می آید و همان گونه كه دستش بر سر حسین است و از آن خون می چكد می گوید: پروردگارا، از امتم بپرس كه كه چرا فرزندم را كشتند. امام صادق (ع) ادامه داد: هر جزع و گریه ای به جز جزع و گریه بر حسین (ع) مكروه و ناپسند است.
پیرامون موضوع گرانقدر «صبر» و «نصیحت» در «آیینه ی زیارات» (فصل چهارم) به بررسی خواهیم پرداخت. ولی كوتاه سخن این كه اهل بیت امام حسین (ع) اسوه های شكیبایی در راه خدا بودند و تنها برای جلب رضایت او نصیحت می كردند.
واژه ی نصیحت در روایات ارزنده ی ائمه (ع) با تعابیر «النصیحة لله»، «النصیحة لرسوله»، «النصیحة للامام» و «النصیحة للمسلمین»، به كار رفته است و روشن است كه هر كدام در جایگاه خود معنای ویژه ای دارد. مثلا نصیحت برای خدا، استواری اعتقادات و اخلاص و اطاعت از اوامر و نواهی خداوند است و نصیحت برای امام، پیروی از دستورهای او و انجام وظایف خود برای پیشبرد اهداف به حق رهبران الهی است [3] .
[ صفحه 240]
هفده هم پیمان دودمان حسین (ع) مصداق كامل این نصیحت گران دلسوزند؛ آنان پیشگامان صبوری اند كه جان ارزشمند خویش را بر سر پیمان با حسین (ع) نهادند و آفتاب هدایت را فرا چشم رهپویان آن قرار دادند.
2- ریان بن شبیب در آغازین روز محرم به پیشگاه امام رضا (ع) آمد. امام رضا (ع) در ضمن كلمات گوهرینی به یار گرامی خویش فرمود:
یابن شبیب ان كنت باكیا لشی ء فابك للحسین بن علی بن ابی طالب (ع) فانه ذبح كما یذبح الكبش و قتل معه من اهل بیته ثمانیة عشر رجلا ما لهم فی الارض شبیهون [4] .
ای ابن شبیب! اگر برای چیزی گریه می كنی، بر حسین بن علی (ع) گریه كن. زیرا او را چون گوسفندی سر بریدند و به همراه او هجده تن از خاندانش كشته شدند كه در زمین مانندی ندارند.
این مردان بی همانند نه تنها در روزگار خود، هم سانی در ایمان، ولایت و دیگر خصایص والای الهی نداشتند، در همه ی كرانه های هستی تا آینده ی تاریخ نیز نخواهند داشت؛ چرا كه امامی راستین همچون حسین بن علی (ع) و مظلومیتی به وسعت بی كران مظلومیت حسین (ع) در تاریخ چهره نگشوده و نخواهد گشود.
باری راستین كلام امام رضا (ع) (ما لهم فی الارض شبیهون) به حق درباره ی اهل بیت امام حسین (ع) كه آن گونه حماسه ی جاویدان عاشورا را رقم زدند، صادق است.
رسول خداوند (ص) نیز این بی همسانی اهل بیت امام حسین (ع) را در اولین روایتی كه در بخش یكم همین فصل آوردیم این گونه ترسیم فرمود:
یأتیه قوم من محبینا لیس فی الارض اعلم بالله و لا اقوم بحقنا منهم و لیس علی ظهر الارض احد یلتفت الیه غیرهم [5] .
[ صفحه 241]
آنان در شناخت خداوند، دوستی اهل بیت، برپاداری حقوق آن ها و توجه به امام خویش، از تمامی مردم زمین پیشی گرفتند و نام ارجمند خویش را به نیكی به یادگار نهادند، درود بی فرجام خداوند بر آنان باد!
قتلوا سبعة عشر انسانا كلهم ارتكض فی بطن فاطمة یعنی بنت اسد ام علی علیه السلام [1] .
هفده انسان را كشتند كه همگی از بطن فاطمه بنت اسد، مادر علی (ع) برآمده بودند.
در روایات از هفده یاور حسین (ع) از خاندان ابی طالب (ع) كه در كنار ابا عبدالله (ع) به شهادت رسیدند، با تعابیر گوناگونی یاد شده است كه به چند نمونه ی آن اشاره می كنیم:
1- پیر سالخورده ای از دوستان اهل بیت (ع) كه پا به صدمین سال زندگی نهاده و عمر خود را در محبت خاندان پیامبر (ص) گذرانده بود، به حضور امام صادق (ع) رسید. آن گاه با چشمی گریان، نگرانی خود را از آینده ی خویش واگو كرد. امام راستین شیعیان با بیان روایت مشهور رسول خدا (ص) (انی تارك فیكم الثقلین ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا: كتاب الله المنزل و عترتی اهل بیتی) او را دلگرم كرد، سپس با كلامی دیگر (تجیی ء و انت معنا یوم القیامة) نهال سبز امید را در جان او نشاند، آن گاه فرمود:
یا شیخ! ما احسبك من اهل الكوفة. قال: لا. قال: فمن أین؟ قال: من سوادها جعلت فداك. قال: این انت من قبر جدی المظلوم الحسین (ع)؟ قال: انی لقریب منه قال: كیف اتیانك له؟ قال: انی لآتیه و اكثر. قال: یا شیخ! ذاك دم یطلب الله تعالی به، ما اصیب ولد فاطمة و لا یصابون بمثل الحسین (ع) و لقد قتل فی سبعة عشر من اهل بیته نصحوا لله و صبروا فی
[ صفحه 239]
جنب الله فجزاهم الله احسن جزاء الصابرین. انه اذا كان یوم القیامة اقبل رسول الله و معه الحسین و یده علی رأسه یقطر دما فیقول: یا رب سل امتی فیم قتلوا ابنی؟ و قال (ع) كل الجزع و البكاء مكروه سوی الجزع و البكاء علی الحسین (ع) [2] .
ای پیر! گمان نمی كنم از مردمان كوفه باشی. پیرمرد گفت: نه. حضرت فرمود: پس از كجایی؟ مرد گفت: از اطراف كوفه، فدایت شوم. حضرت فرمود: چه قدر با قبر جد مظلومم حسین (ع) فاصله داری؟ مرد گفت: من به آن جا نزدیكم. حضرت فرمود: چه قدر به آن جا می روی؟ مرد گفت: می روم؛ آن هم بسیار. حضرت فرمود: ای شیخ! خون حسین، خونی است كه خدا مطالبه می كند. فرزندان فاطمه به مثل مصیبت او نه مبتلا شده اند و نه خواهند شد. او با هفده تن از خاندانش به شهادت رسید. آنان در راه خدا به اصلاح و نصیحت پرداختند و بردباری ورزیدند. خداوند بهترین پاداش صابران را به آنان عطا فرماید. وقتی روز قیامت فرا برسد، پیامبر خدا به همراه حسین می آید و همان گونه كه دستش بر سر حسین است و از آن خون می چكد می گوید: پروردگارا، از امتم بپرس كه كه چرا فرزندم را كشتند. امام صادق (ع) ادامه داد: هر جزع و گریه ای به جز جزع و گریه بر حسین (ع) مكروه و ناپسند است.
پیرامون موضوع گرانقدر «صبر» و «نصیحت» در «آیینه ی زیارات» (فصل چهارم) به بررسی خواهیم پرداخت. ولی كوتاه سخن این كه اهل بیت امام حسین (ع) اسوه های شكیبایی در راه خدا بودند و تنها برای جلب رضایت او نصیحت می كردند.
واژه ی نصیحت در روایات ارزنده ی ائمه (ع) با تعابیر «النصیحة لله»، «النصیحة لرسوله»، «النصیحة للامام» و «النصیحة للمسلمین»، به كار رفته است و روشن است كه هر كدام در جایگاه خود معنای ویژه ای دارد. مثلا نصیحت برای خدا، استواری اعتقادات و اخلاص و اطاعت از اوامر و نواهی خداوند است و نصیحت برای امام، پیروی از دستورهای او و انجام وظایف خود برای پیشبرد اهداف به حق رهبران الهی است [3] .
[ صفحه 240]
هفده هم پیمان دودمان حسین (ع) مصداق كامل این نصیحت گران دلسوزند؛ آنان پیشگامان صبوری اند كه جان ارزشمند خویش را بر سر پیمان با حسین (ع) نهادند و آفتاب هدایت را فرا چشم رهپویان آن قرار دادند.
2- ریان بن شبیب در آغازین روز محرم به پیشگاه امام رضا (ع) آمد. امام رضا (ع) در ضمن كلمات گوهرینی به یار گرامی خویش فرمود:
یابن شبیب ان كنت باكیا لشی ء فابك للحسین بن علی بن ابی طالب (ع) فانه ذبح كما یذبح الكبش و قتل معه من اهل بیته ثمانیة عشر رجلا ما لهم فی الارض شبیهون [4] .
ای ابن شبیب! اگر برای چیزی گریه می كنی، بر حسین بن علی (ع) گریه كن. زیرا او را چون گوسفندی سر بریدند و به همراه او هجده تن از خاندانش كشته شدند كه در زمین مانندی ندارند.
این مردان بی همانند نه تنها در روزگار خود، هم سانی در ایمان، ولایت و دیگر خصایص والای الهی نداشتند، در همه ی كرانه های هستی تا آینده ی تاریخ نیز نخواهند داشت؛ چرا كه امامی راستین همچون حسین بن علی (ع) و مظلومیتی به وسعت بی كران مظلومیت حسین (ع) در تاریخ چهره نگشوده و نخواهد گشود.
باری راستین كلام امام رضا (ع) (ما لهم فی الارض شبیهون) به حق درباره ی اهل بیت امام حسین (ع) كه آن گونه حماسه ی جاویدان عاشورا را رقم زدند، صادق است.
رسول خداوند (ص) نیز این بی همسانی اهل بیت امام حسین (ع) را در اولین روایتی كه در بخش یكم همین فصل آوردیم این گونه ترسیم فرمود:
یأتیه قوم من محبینا لیس فی الارض اعلم بالله و لا اقوم بحقنا منهم و لیس علی ظهر الارض احد یلتفت الیه غیرهم [5] .
[ صفحه 241]
آنان در شناخت خداوند، دوستی اهل بیت، برپاداری حقوق آن ها و توجه به امام خویش، از تمامی مردم زمین پیشی گرفتند و نام ارجمند خویش را به نیكی به یادگار نهادند، درود بی فرجام خداوند بر آنان باد!
[1] مثيرالاحزان، ص 111؛ بحارالانوار، ج 45، ص 63؛ عوالم العلوم، ج 17، ص 342.
[2] الامالي، الطوسي، ص 162؛ بحارالانوار، ج 45، ص 313؛ عوالم العلوم ج 17، ص 343.
[3] پيرامون اين مسأله در فصل چهارم سخن خواهيم گفت.
[4] بحارالانوار، ج 44، ص 285.
[5] بحارالانوار، ج 44، ص 264؛ تفسير فرات الكوفي، ص 55؛ كامل الزيارات، ص 68؛ عوالم العلوم، ج 17، ص 139.